Faq klei - Waterdichtheid & Vorstbestendigheid

Welke klei is waterdicht?

Het waterdicht worden van klei is gerelateerd aan de baktemperatuur. Met toenemende temperatuur wordt de klei ook beter waterdicht.
Waterdichtheid is in zekere mate ook een conventie. Je hebt waterdicht en nog waterdichter... Over het algemeen wordt een waterabsorptie van minder dan 3% als voldoende waterdicht beschouwd door keramisten. Een lager cijfer is natuurlijk nog beter. Een klassieke westerwalder steengoed draaiklei met weinig of geen chamotte, die vaak voor serviesgoed gebruikt wordt, zal een waterabsorptie van zo'n 0,7% hebben bij 1250 à 1260 °C
De meeste leveranciers hebben tabellen met deze percentages voor verschillende kleien en bij verschillende temperaturen. Je kan dit voor een specifieke klei navragen.
Klei die waterdicht kan worden, doet dat pas vanaf een bepaalde temperatuur en die is specifiek voor elke klei. Sommige klei kan je niet waterdicht stoken door een hoog chamottegehalte. Andere kleien kan je niet waterdicht stoken omdat ze volledig hun vorm verliezen bij de temperatuur waarop ze waterdicht zouden worden.
Over het algemeen gaan de meeste kleien die waterdicht kunnen worden, dat pas worden bij temperaturen van 1200°C of meer. Het is echter niet zo dat elke klei vanaf 1200°C al waterdicht is. Meestal ligt de temperatuur wat hoger. Er zijn ook kleisoorten die bij 1300°C nog steeds niet waterdicht zijn. De vroegst waterdicht wordende klei die wij kennen is dat vanaf 1100°C.
Naast de temperatuur zal ook de snelheid van het stookproces invloed hebben op de waterdichtheid.

Welke klei is vorstbestendig?

Vorstbestendigheid kan je op twee manieren krijgen.:
- Waterdichtheid: Vorstschade is een gevolg van water dat in de klei kruipt en daarna uitzet bij het bevriezen. Als er geen water in de klei kan, kan het dus ook geen schade aanrichten. Hoe beter de klei waterdicht wordt (zie hierboven) hoe beter de klei dus tegen vorst bestand is. Elke klei die goed waterdicht wordt, is in principe ook vorstbestendig. Let wel op dat er geen grote hoeveelheden water in holtes blijft staan. Zelfs een perfect waterdichte vorm, zoals een glazen kom, kan kapot vriezen als er water in blijft staan. Dat is voor keramiek ook het geval.
- Openheid: Sommige kleisoorten met een goede hoeveelheid grove chamotte verdragen ook vrij goed vorst als de omstandigheden niet te extreem zijn. Deze kleien nemen door hun porositeit redelijk wat water op, maar ze drogen ook vrij goed terug op. Eventueel achtergebleven water heeft in de relatief grote poriën enige ruimte om uit te zetten. De chamotte zorgt ook dat kleine microscheurtjes die eventueel ontstaan, niet zo gemakkelijk uitgroeien tot grote barsten. Met dit principe kan je dus ook op lagere temperaturen en zonder waterdichtheid, een redelijke vorstbestendigheid verkrijgen. Dit principe is echter iets minder zeker in extremere situaties, zoals wanneer het werk of een deel ervan bijna continu vochtig blijft. Ook het aanbrengen van glazuur kan negatief werken, omdat het werk dan niet meer zo goed kan opdrogen. Vocht zal steeds een weg vinden in de poreuze klei en dan achter het glazuur gevangen blijven; waar het zich ophoopt en schade geeft bij vorst. Het glazuur is dan vaak het eerste slachtoffer. Het is niet zo dat elke grove chamotte klei vorstbestendig is. Wij hebben er één die hiervoor specifiek is samengesteld en waarmee we zelf goede ervaringen hebben.

Meer uitleg over heatwork en de invloed van het bakproces op klei kan je krijgen in onze mini-opleiding "bakprocessen / ovens laden". Meer uitleg over de eigenschappen van klei krijg je in onze mini-opleiding "basiskennis klei"